Formatteren in Windows: welk bestandssysteem moet je hebben?

Wil je een interne of externe schijf, een usb-stick of een sd-kaart formatteren, dan stelt Windows je vervolgens de vraag: hoe? Formatteren kun je in NTFS, FAT32 of exFAT? Maar wat zijn eigenlijk de verschillen tussen deze bestandssystemen?

Een schijf is opgebouwd uit een of meerdere partities. Het bestandssysteem bepaalt vervolgens hoe die partities georganiseerd zijn, hoe je daar bestanden op weg kan schrijven. Het legt vast hoe data op de schijf worden opgeslagen en welke soorten informatie aan bestanden kunnen worden gekoppeld: bestandsnamen, machtigingen et cetera. 
Windows 10 ondersteunt drie verschillende bestandssystemen. NTFS is het modernste bestandssysteem, dat Windows gebruikt voor zijn eigen systeemschijf en standaard ook voor andere vaste schijven. FAT32 is een ouder bestandssysteem dat minder efficiënt is dan NTFS en minder functies ondersteunt, maar wel compatibel is met andere besturingssystemen. exFAT is een modernere variant op FAT32. Dit systeem ondersteunt meer apparaten en besturingssystemen dan NTFS, maar is lang niet zo wijdverbreid als FAT32.

NFTS
NFTS staat voor New Technology File System en is de standaardoptie voor Windows. Als je Windows installeert, formatteert het je systeemschijf met dit bestandssysteem. NTFS heeft limieten voor bestandsgrootte en partitiegrootte, maar die zijn zo groot dat je daar in de praktijk geen last van zult hebben. Dat ‘New’ in de naam is overigens relatief, want NTFS dateert al uit de dagen van Windows XP in de jaren negentig.
NTFS bevat geavanceerde functies die je niet zult tegenkomen bij de andere bestandssystemen. Zo ondersteunt NTFS onder andere bestandsmachtigingen voor beveiliging, kent het een change logboek dat je helpt om fouten te herstellen bij een computercrash en kan het op de achtergrond kopieën maken voor back-ups. Veel van deze functies zijn cruciaal voor een besturingssysteemstation, met name de bestandsmachtigingen.

Je Windows-systeempartitie moet sowieso NTFS-geformatteerd zijn. Als je daarnaast een tweede schijf hebt waar je programma's op wilt installeren, dan formatteer je deze ook liefst in NTFS. Ook bij andere externe opslagmedia zoals usb-sticks, geldt: als je zeker weet dat je ze alleen op Windows-systemen gaat gebruiken, is NTFS een prima keus.
Gebruik je naast Windows echter wel andere besturingssystemen, dan valt NFTS af. Zo kan MacOS standaard NTFS wel lezen, maar er niet naar schrijven. Sommige Linux-distributies bieden ondersteuning voor schrijven naar NTFS-schrijven, andere kunnen ze alleen lezen. Geen van de PlayStation-consoles van Sony ondersteunt NTFS. Zelfs de eigen Xbox 360 van Microsoft kan geen NTFS-schijven lezen, de Xbox One overigens weer wel.

FAT32
FAT32 (File Allocation Table) gaat al wat langer mee. Het bestandssysteem was de vervanger in Windows 95 voor het verouderde FAT16, dat werd gebruikt in de MS-DOS-tijd. Die leeftijd van FAT32 heeft voor- en nadelen. Het grote voordeel is dat, door de jaren heen, FAT32 de standaard is geworden voor de meeste opslagmedia. Koop je een usb-stick, dan is deze in 90 procent van de gevallen geformatteerd met FAT32. Dit systeem garandeert namelijk maximale compatibiliteit, niet alleen met verschillende computersystemen, maar ook met andere apparaten zoals gameconsoles en eigenlijk zowat alles met een usb-poort.
Met de leeftijd komen echter gebreken, is de uitdrukking. Dat geldt ook hier: bestanden op een FAT32-schijf mogen niet groter zijn dan 4 gigabyte. Deze maximale bestandsgrootte is dus wel een nadeel aan het formatteren met FAT32. Een flinke film is al snel groter dan 4 GB, dus ook al heeft de externe schijf genoeg capaciteit, hij zal dat bestand niet pakken.

ExFAT
Het exFAT-bestandssysteem werd geïntroduceerd in 2006 en is geoptimaliseerd voor flashdrives. Het is ontworpen als een lichtgewicht bestandssysteem, zonder de extra functies die NTFS heeft, maar ook zonder de beperkingen van FAT32. Het systeem kent zeer grote limieten voor bestands- en partitiegroottes, waardoor je bestanden kunt opslaan die veel groter zijn dan de 4 GB van FAT32.

Hoewel exFAT niet helemaal overeenkomt met de compatibiliteit van FAT32, is het breder inzetbaar dan NTFS. Zo bieden Apple-computers volledige ondersteuning voor lezen van en schrijven naar exFAT en ook Linux kan ermee overweg als je de juiste software installeert. Bij consoles is het verschillend: de PlayStation 4 en Xbox One ondersteunen exFAT bijvoorbeeld wel, maar de PlayStation 3 en de Xbox 360 weer niet.
ExFAT gebruik je dus wanneer je een grotere bestandsgrootte en partitielimieten nodig hebt dan FAT32 biedt en wanneer je meer compatibiliteit nodig hebt dan NTFS kan bieden.

En op de Mac?
De hierboven beschreven bestandssystemen zijn allemaal Windows-varianten. Apple gebruikt zijn eigen bestandssysteem HFS+. Dit systeem werkt niet op Windows-machines.