De laatste vijftig jaar zijn er enorm veel ontwikkelingen geweest op computer- en elektronicagebied. Ik ga je aan de hand van een serie artikelen meenemen door die periode vol ontwikkelingen, vreemde uitvindingen, verdwenen merken en nog veel meer. Vandaag in deel 28 van De geschiedenis van: hoe technologie ons (uit)eten veranderde.
Vanaf de jaren zestig verschenen ze als mysterieuze stemmen uit de ether: illegale radiozenders op zee. Radio Veronica werd de bekendste, maar was niet de enige. Vanuit internationale wateren brachten deze piraten een revolutie in het Nederlandse medialandschap, gedreven door muziek, commercie en verzet tegen staatscontrole en zuilen-denken.
In 1980 lanceerde de Nederlandse PTT met veel bombarie een revolutionair systeem: Viditel. Als voorloper van het internet bood het gebruikers de mogelijkheid om via de televisie informatie op te vragen. Toch zou het systeem nooit het grote succes worden waarop gehoopt werd.
In een tijd waarin gamers in fotorealistische vliegtuigen boven virtuele versies van hun woonwijk vliegen, lijkt het haast onvoorstelbaar dat de oorsprong van de flightsimulator ooit begon met eenvoudige lijnen op een zwart scherm. Toch is dat precies waar het verhaal begint: in een laboratorium aan een Amerikaanse universiteit, met een student die droomde van vliegen zonder van de grond te komen.
In een tijd waarin berichten met één klik de wereld rondgaan, lijkt het haast onvoorstelbaar dat we ooit afhankelijk waren van ratelende machines die letter voor letter een boodschap afdrukten. Berichten waren vaak uren onderweg en altijd zakelijk van toon. Toch was de telex decennialang het ruggengraatnetwerk van de wereldwijde communicatie. Van internationale diplomatie tot maritieme noodoproepen en financiële transacties: als het ertoe deed, werd het op telex verzonden.
De laatste vijftig jaar zijn er enorm veel ontwikkelingen geweest op computer- en elektronicagebied. Een prachtig voorbeeld is beeldbellen. Wat tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld is, kreeg in 1974 in Nederland voor het eerst vorm.
Van eenvoudige lijnen op zwart-witbeeldschermen tot fotorealistische werelden vol glimmende bolides en geblokte vlaggen: racegames hebben in een halve eeuw een spectaculaire ontwikkeling doorgemaakt. Wat begon als pixels en piepjes is nu een miljardensector met e-sports, force feedback en virtuele Formule 1.
Wat begon als speelse experimenten van nieuwsgierige programmeurs, is uitgegroeid tot een mondiale bedreiging voor bedrijven, overheden en individuen: computervirussen hebben sinds hun ontstaan een lange, vaak verontrustende weg afgelegd.
Wat begon met simpele tennisachtige spelletjes op zwart-wittelevisies, groeide uit tot een wereldwijde miljardenindustrie. De spelcomputer ontwikkelde zich razendsnel: van analoge knoppenkastjes tot hypermoderne consoles met realtime raytracing en cloud gaming. In de jaren zeventig van de vorige eeuw begon het spelcomputeravontuur in de huiskamers. De eerste commercieel succesvolle console was de Magnavox Odyssey (1972), bedacht door Ralph Baer, de “vader van videogames”. De graphics waren rudimentair: blokjes op het scherm en kleuren werden vaak gesimuleerd met doorzichtige plastic overlays op het tv-scherm.
Vanaf het moment dat de mens geluid probeerde vast te leggen, begon een technologische reis die het luisteren naar muziek voorgoed zou veranderen. De ontwikkeling van de geluidsdrager is een verhaal van innovatie, toeval en culturele impact met als tastbaar hoogtepunt de opkomst van de vinylplaat.
Vanaf de logge beeldbuizen van de jaren 70 van de vorige eeuw tot de ultradunne 4K-schermen van vandaag: de computermonitor heeft een indrukwekkende evolutie doorgemaakt, zowel in vorm als in functie, sterk beïnvloed door technologische sprongen in grafische rekenkracht en design.
Wat begon als simpele lcd-schermpjes met piepende geluiden groeide uit tot geavanceerde draagbare spelcomputers met 3D-graphics, online functionaliteit en touchscreen-besturing. De geschiedenis van handheld gaming is een reis van technologische innovatie en culturele impact.
Terwijl namen als Apple, IBM en Microsoft de geschiedenisboeken domineren, zijn tientallen andere computermerken in de vergetelheid geraakt. Toch waren het juist deze bedrijven die ooit innovatieve, gedurfde of baanbrekende ideeën introduceerden, al sloegen ze zelden aan bij het grote publiek. De geschiedenis van de computertechnologie is rijk en gelaagd, maar wordt vaak gereduceerd tot een paar succesverhalen. Apple’s elegante design, Microsofts alomtegenwoordige software en IBM’s zakelijke dominantie vormen de ruggengraat van het populaire narratief.
Ooit was het de trots van vrijwel elke woonkamer: de videorecorder. Een technologisch hoogstandje waarmee mensen films konden opnemen, afspelen en zelfs pauzeren. Vandaag is het apparaat bijna volledig uit onze huiskamers verdwenen, maar de impact blijft voelbaar.
We denken er tegenwoordig zelden bij na, maar zonder batterijen zou de moderne wereld stilvallen. Ze voeden alles: van afstandsbedieningen tot elektrische auto’s, van pacemakers tot smartphones. In een samenleving die steeds meer draait op mobiliteit en draadloze technologie, is de batterij letterlijk de stille motor van vooruitgang. De geschiedenis van de batterij is het verhaal van twee eeuwen innovatie, chemische verfijning en de onophoudelijke zoektocht naar meer energie in minder ruimte.
In een kurkdroge zaal in San Francisco, op 9 december 1968, gebeurde iets dat de loop van de technologie voorgoed zou veranderen. Douglas Engelbart, een onderzoeker van het Stanford Research Institute (SRI), betrad het podium voor wat later bekend zou worden als “The Mother of All Demos”. In een demonstratie van 90 minuten introduceerde hij niet alleen de computermuis, maar toonde hij een systeem dat real-time samenwerking, hypertekst, vensters op het scherm, tekstbewerking, grafische elementen en videoconferenties combineerde in één geheel. Het was een wereld waarin de computer niet langer slechts een blanco scherm was dat alleen via commando’s en toetsenbord werd bediend, maar een interactief hulpmiddel waarmee mensen konden navigeren, verbinden en samenwerken.
Het gebruik van symbolen om emoties uit te drukken is bijna zo oud als het schrift zelf. In hiërogliefen, pictogrammen en middeleeuwse manuscripten zien we al voorbeelden van visuele communicatie die verder gaat dan woorden alleen. In de digitale wereld kreeg dit eeuwenoude idee een geheel nieuwe vorm: eerst in de gedaante van simpele tekens op een computerscherm, later als de kleurrijke, universeel herkenbare emoji die tegenwoordig in vrijwel iedere chat voorkomen. De geschiedenis van emoji is daarmee niet alleen een technologisch verhaal, maar ook een verhaal over cultuur, creativiteit en de menselijke behoefte om gevoelens, nuance en humor over te brengen via tekst.
In mijn jeugd was er geen sprake van vakantie in het buitenland. De reden was simpel: mijn ouders konden dat niet betalen. Wij gingen naar een camping in Voorthuizen (Gelderland). Afgezien van een wintersportvakantie met familie was mijn eerste echte buitenlandtrip ergens eind jaren 80 van de vorige eeuw. Als lid van de ANWB haalde ik gratis routekaarten in een van hun winkels. En als je het echt niet meer wist, dan vroeg je de weg. Op die manier zocht je je weg naar de gewenste bestemming.
Van bedrade speelgoedautootjes tot geavanceerde militaire onbemande vliegtuigen: de ontwikkeling van drones is een reis die begint in kinderspeelkamers en eindigt op het slagveld. Een fascinerend verhaal waarin spel, techniek en strategie elkaar kruisen en waarin vernieuwing vaak begint met nieuwsgierigheid.
Als je het nu over smartphones hebt, dan komen de iPhone en een merk als Samsung als belangrijkste spelers in je op. Maar in de begintijd van de mobiele telefonie was dat heel anders. Eén merk maakte de dienst uit: Nokia. Waar ging het mis?
Waar ooit de gang naar het bankkantoor een vast onderdeel was van het dagelijks leven, regelen miljoenen Nederlanders hun geldzaken vandaag de dag met een paar tikken op het scherm. De weg naar digitaal bankieren was echter lang, ingrijpend en vol technologische én maatschappelijke veranderingen.
De Walkman, gelanceerd op 1 juli 1979 door Sony, luidde een stille revolutie in: voor het eerst konden mensen hun muziek overal mee naartoe nemen en beluisteren via een hoofdtelefoon, zonder anderen te storen. De manier waarop muziek werd beleefd – tot dan toe vaak een gedeelde, huiselijke ervaring – veranderde in een individueel ritueel. Wat begon als een eenvoudig idee voor een draagbare opera-ervaring groeide uit tot een wereldwijd cultureel icoon.
In de loop van de twintigste eeuw veranderde de manier waarop mensen geluid vastlegden ingrijpend. De opkomst van magnetische geluidsdragers betekende een revolutie in opname, reproductie en distributie van geluid. Van de eerste experimenten tot het tijdperk van de cassette, en van professionele studiobanden tot het eigenaardige 8-trackformaat, dit is het verhaal van een technologie die de wereld veranderde.
Wat begon in een Californische garage groeide uit tot een van de meest invloedrijke technologiebedrijven ter wereld. Apple’s geschiedenis is er een van innovatie, tegenslagen, heruitvinding en ongekende wereldwijde impact.
Fotobewerking begon lang voordat computers gemeengoed waren. In de donkere kamers van fotografen werden beelden met ambachtelijke precisie aangepast. Met technieken als dodgen, burnen, airbrushen en dubbel belichten creëerden vakmensen sfeer, balans of dramatiek. De komst van digitale bewerking in de jaren tachtig vormde een revolutie die begon met eenvoudige pixelbewerking en uitgroeide tot krachtige, op AI gebaseerde software zoals Adobe Photoshop, GIMP, Affinity Photo en meer.
In 1989 verscheen een computerspel dat geen helden of monsters nodig had om te boeien, maar de speler uitdaagde om een stad van de grond af op te bouwen. SimCity veranderde niet alleen games, maar ook de manier waarop we nadachten over systemen en simulaties.
Ooit was de tekstverwerker een futuristische droom, nu is het een onmisbaar onderdeel van ons dagelijks leven. Maar voordat de tekstverwerker zijn intrede deed, was de typemachine de standaard voor het vastleggen van tekst. In de jaren zestig begon daar verandering in te komen met de introductie van elektronische typemachines zoals de IBM Selectric uit 1961. Deze machine gebruikte een roterende typebal in plaats van afzonderlijke hamertjes, wat zorgde voor een hogere typesnelheid en minder mechanische storingen. De Selectric was bovendien één van de eerste apparaten die tekst op een meer flexibele manier kon bewerken en corrigeren, wat een voorbode bleek van wat zou komen.
In 1981 begon een digitale revolutie met de introductie van de IBM 5150: de eerste personal computer zoals wij die vandaag kennen. Ruim veertig jaar later zijn laptops dunner dan een tijdschrift en krachtiger dan supercomputers van toen. In die vier decennia heeft de personal computer zich ontwikkeld van een puur functioneel hulpmiddel tot een onmisbaar, stijlvol en krachtig onderdeel van ons dagelijks leven. En dat is mede te danken aan de voortdurende rivaliteit én inspiratie tussen marktleiders zoals IBM, Microsoft en Apple.
Nieuws
11 november 2025
Nieuws
10 november 2025
Nieuws
10 november 2025
Nieuws
10 november 2025
Nieuws
10 november 2025
'Abonneer je nu op een of meerdere van onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van onze activiteiten!'
Aanmelden
