In mijn jeugd was er geen sprake van vakantie in het buitenland. De reden was simpel: mijn ouders konden dat niet betalen. Wij gingen naar een camping in Voorthuizen (Gelderland). Afgezien van een wintersportvakantie met familie was mijn eerste echte buitenlandtrip ergens eind jaren 80 van de vorige eeuw. Als lid van de ANWB haalde ik gratis routekaarten in een van hun winkels. En als je het echt niet meer wist, dan vroeg je de weg. Op die manier zocht je je weg naar de gewenste bestemming.
In die tijd van papieren wegenkaarten begonnen vier Nederlandse ondernemers in 1991 aan iets dat de wereld van mobiliteit voorgoed zou veranderen. Wat begon als een klein softwarebedrijf voor handcomputers, groeide in razendsnel tempo uit tot TomTom – de uitvinder van het eerste breed toegankelijke navigatiesysteem voor consumenten, pionier in digitale kaarten en vandaag de dag leverancier van cruciale technologie voor autonoom rijden.
TomToms geschiedenis is er een van innovatie, snelle groei, zware concurrentie en voortdurende heruitvinding. Een verhaal waarin ook techgiganten als Google en concurrenten als Mio en Garmin een rol spelen en waarin de keuzes van de oprichters bepalend zijn geweest voor de koers van een van Nederlands bekendste technologiebedrijven.
Het begin: Palmtop Software en vier visionairs
De wortels van TomTom liggen in 1991, toen Peter-Frans Pauwels en Pieter Geelen, twee jonge academici uit Amsterdam, het bedrijf Palmtop Software oprichtten. Ze ontwikkelden applicaties voor zogeheten ‘palmtop computers’ of PDA’s – destijds draagbare zakcomputers als de Psion Organizer. De producten varieerden van digitale woordenboeken tot simpele spelletjes, maar het duo had grotere ambities: ze wilden software maken die mensen mobieler en zelfstandiger zou maken.
Kort daarna sloot Corinne Vigreux, een Franse zakenvrouw met een achtergrond bij het Britse Psion, zich bij hen aan. Haar commerciële inzicht en internationale netwerk bleken cruciaal voor het jonge bedrijf. In 1999 voegde ook Harold Goddijn, voormalig ceo van Psion Nederland en Vigreux’ partner, zich bij het team. Zijn investering en strategisch leiderschap brachten structuur en schaalbaarheid. Met zijn komst begon Palmtop zich te richten op navigatie – een markt in opkomst, mede dankzij de Amerikaanse beslissing om gps-signalen vrij te geven voor civiel gebruik.
Eerste stappen in navigatie
De echte doorbraak kwam met de introductie van TomTom Navigator in 2001: navigatiesoftware voor PDA’s die werkte in combinatie met een losse gps-ontvanger. Voor het eerst konden consumenten hun locatie in realtime op een scherm zien en zich door een digitale stem laten begeleiden van A naar B. Het was revolutionair – al moest je als gebruiker nog wel zelf een PDA, een gps-muis en een houder kopen en alles zelf koppelen.
De merknaam TomTom – kort, internationaal uitspreekbaar, ritmisch – werd kort daarvoor gelanceerd als commerciële identiteit van Palmtop. Het bleek een gouden zet. Navigator werd razend populair onder zakelijke reizigers en techliefhebbers en legde de basis voor het succes dat zou volgen.
Neem op de rotonde de tweede afslag
De stem van Bram
Voor veel Nederlanders was de stem van Bram op hun TomTom méér dan een routegids: het was een betrouwbare reisgenoot. Achter die stem zat Bram Bart, een Nederlandse acteur, stemacteur, zanger en regisseur die vooral bekend werd als de stem van talloze tekenfilmfiguren, zoals Bob de Bouwer.
Ik kende Bram Bart persoonlijk. Ik leerde hem kennen als regisseur van mijn vriendin, die actrice is. Zijn partner Marcel vertelde mij na het overlijden van Bram over TomTom. Bram kwam na een werkdag thuis en Marcel vroeg hem naar de werkdag. Bram vertelde dat hij zoiets geks had gedaan: allerlei zinnen inspreken die met een te volgen route maken had. Bram had op dat moment geen enkel idee welke invloed zijn stem zou hebben op het succesverhaal van TomTom.
De stem van Bram werd een cultfenomeen en tot op de dag van vandaag herinneren veel gebruikers zich zijn nuchtere, vriendelijke en nimmer irriterende toon als het geluid van vakantie, vrijheid en eindeloos verdwalen zonder écht verloren te gaan.
Bram Bart overleed in 2012 op 49-jarige leeftijd aan kanker. Zijn stem leeft voort in het geheugen van vele duizenden TomTom-gebruikers.
Foto: Annelies Thoelen - WikiPortret.nl, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=19055861
De rest van dit artikel is alleen beschikbaar voor HCC-leden. Ben je HCC-lid? Om het gehele artikel te lezen dien je ingelogd te zijn. Nog geen HCC-lid? Word nu lid en kies je welkomstgeschenk!
Meer artikelen in de serie De geschiedenis van vind je hier
Over de auteur
Marco Mekenkamp is eindredacteur van PC-Active. Dit 108 pagina's tellende magazine verschijnt elke twee maanden en is te koop in de winkel. Leden van HCC krijgen PC-Active zes keer per jaar thuisgestuurd als onderdeel van het HCC-lidmaatschap.
