Doordat de City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime binnenkort wegvalt, komt de borging van lokale initiatieven in gevaar. Hierdoor dreigt de nationale cyberweerbaarheid te verslechteren, waarschuwen negentien cyberburgemeesters.
Deze burgemeesters, die zich inzetten voor de regionale digitale veiligheid, vragen om structurele financiële ondersteuning. In tegenstelling tot fysieke criminaliteit, zoals straatroof en inbraak, neemt digitale criminaliteit namelijk ieder jaar toe. In 2024 werden 2,4 miljoen Nederlanders van 15 jaar en ouder slachtoffer. Daarnaast is Nederland een permanent doelwit van hybride aanvallen door statelijke actoren.
“Cyberdreiging houdt zich niet aan grenzen, maar de effecten en ellende zijn wel voelbaar in onze gemeenten en raken onze inwoners: financieel en zeker ook emotioneel,” zegt Rian van Dam, cyberburgemeester en burgemeester van de gemeente Hollands Kroon. “Om inwoners weerbaar te maken moet je als gemeenten kunnen voldoen aan een aantal randvoorwaarden, zoals budget, capaciteit en kennis. Daarbij is support vanuit de landelijke overheid een must.”
De City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime is een samenwerkingsverband tussen verschillende gemeenten, de rijksoverheid, bedrijven, kennisinstellingen en andere relevante organisaties in Nederland. Het doel van de City Deal is om de lokale overheid en haar partners beter te wapenen tegen cybercriminaliteit, en om gezamenlijk een solide aanpak te ontwikkelen die zich richt op preventie, detectie en respons op cyberdreigingen.
De City Deal is specifiek gericht op de vraag hoe gemeenten en andere lokale overheden zich kunnen beschermen tegen cybercrime, maar ook hoe ze actief kunnen bijdragen aan het versterken van de digitale weerbaarheid van hun inwoners, bedrijven en organisaties binnen hun regio. De focus ligt daarbij op het verhogen van het bewustzijn over cyberdreigingen en het bieden van praktische handvatten voor het verbeteren van de cyberbeveiliging.
Einde lokale initiatieven?
Dát de City Deal stopt komt niet als een verrassing, want het ging om een incidentele bijdrage. De vraag is wat ervoor in de plaats komt. Met behulp van de City Deals worden sinds 2020 allerlei lokale en regionale projecten gefinancierd om de cyberweerbaarheid van bedrijven en inwoners te versterken. Van de cybersecuritygame Hackshield voor basisschoolleerlingen, tot re_BOOTCMP, een politie-challenge om hackende jongeren op het juiste pad te krijgen.
Met name de kleinere gemeenten beschikken niet over de middelen om de initiatieven zelf voort te zetten. En dat maakt het nationale cybersysteem als geheel kwetsbaarder, waarschuwen de cyberburgemeesters. In hun pamflet schrijven ze: “In tijden van almaar toenemende cyberdreiging, online afpersing, sextortion en inmenging van statelijke actoren op alle niveaus is het verlagen van het cyberweerbaarheidsniveau van Nederlandse bedrijven en burgers niet alleen onwenselijk, maar schadelijk en gevaarlijk voor onze maatschappij als geheel. Toch is dat precies wat de consequentie is van het stopzetten van de Citydeal Lokale Weerbaarheid Cybercrime.”
Digitaal burgerschap
In Den Haag ligt het accent van digitale weerbaarheid op defensie en de veiligheidsregio’s, maar de weerbaarheid begint bij inwoners, zegt Marieke Verhagen van NHVeilig, een regionaal samenwerkingsverband van 32 gemeenten, politie en Openbaar Ministerie in Noord-Holland. “Voelt de inwoner zich veilig om digitaal mee te doen in de samenleving? Veel mensen zijn bang om ergens op te klikken en opgelicht te worden. We hebben de mond vol van digitaal burgerschap, maar daarvoor zijn wel langdurige middelen nodig om cyberweerbaarheid op lokaal niveau te ondersteunen.”
Voor de aanpak van digitale onveiligheid op regionaal niveau is volgens de ondertekenaars minimaal het bedrag nodig dat eerder beschikbaar was vanuit de City Deal (voor de looptijd was een bedrag van 7,5 miljoen euro uitgetrokken). Maar idealiter is er meer nodig, zo stellen zij. Recent zochten zowel de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) als het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) contact met enkele gemeenten om hun zorgen te uiten over geopolitieke ontwikkelingen en de toenemende dreiging van statelijke actoren voor lokale overheden. Dit vereist extra inspanningen van gemeenten op het gebied van preventie, stellen de cyberburgemeesters. Zij pleiten ervoor om de reeds gereserveerde rijksmiddelen voor maatschappelijke weerbaarheid hiervoor in te zetten.
Disclaimer: Op de gebruikte afbeelding zijn geen echte Nederlandse burgemeesters te zien. De afbeelding is op basis van bovenstaand bericht gegenereerd door AI (ChatGPT).
