Wat is 'lossless audio streaming' en heeft het zin?

Apple Music heeft het al. Amazon Music heeft het ook, maar nog niet in Nederland en Spotify belooft het nog vóór het einde van dit jaar: lossless muziek op hun streamingdienst, oftewel muziek op de allerhoogste geluidskwaliteit met minimale compressie. Audiofielen zweren erbij, maar is het ook interessant voor de gewone streamende muziekliefhebber? Lees hier wat lossless inhoudt en wat de voor- en nadelen zijn. En we hebben een test om te kijken of je het verschil kunt horen!

Muziekstreamingdiensten zoals Spotify, Deezer, Apple Music en Amazon Music mogen zich in een grote populariteit verheugen. Het enorme aanbod dat je er digitaal kunt beluisteren is voor veel muziekliefhebbers én de muziekindustrie een uitkomst. De gratis en betaalde abonnementen hebben een flinke slag toegebracht aan het illegale downloadcircuit en betekenden en passant de genadeklap voor de iPod en mp3-muziekspelers. Betaalde abonnementen bieden meestal belangrijke voordelen, zoals geen reclame en de mogelijkheid om de muziek te kunnen downloaden, zodat die ook offline op de computer of smartphone beschikbaar is.

Puristen hebben soms minder met muziekstreaming van deze grote platforms. Naast diegenen die trouw zweren aan vinyl vanwege het ‘levende’ geluid, is een bezwaar vaak ook het beperkte aanbod in meer specialistische muziekgenres. Van een klassiek concert vind je er bijvoorbeeld maar één populaire opname, terwijl jouw geliefde uitvoering met die ene dirigent er waarschijnlijk net niet bij zit.

Een ander argument van online luisteraars is de geluidskwaliteit. Om het originele digitale muziekbestand bij jou te krijgen via het mobiele data- of wifinetwerk, wordt het namelijk flink gecomprimeerd, oftewel in elkaar gedrukt en verkleind. Wat doet dat?

Compressie en streamen
Heel kort door de bocht: lossy compressie verkleint het aantal bits. Bij die compressie van het originele digitale bestand naar - bijvoorbeeld - een mp3-bestand gaat de geluidskwaliteit per definitie achteruit, vandaar de term lossy: er treedt verlies op. Geluiden in de muziek die door het compressieprogramma als minder relevant worden gezien, worden daarbij het meest in elkaar gedrukt. Afwijkende frequenties zoals hoge tonen en diepe bassen worden afgevlakt en vloeiende overgangen tussen de geluidssignalen worden minder subtiel. Het resultaat van zo’n compressie is dan een mp3-bestand met een bitrate van minimaal 8 tot en met 320 kbps (kilobytes per seconde). Hoe sterker de compressie, hoe meer kwaliteitsverlies.

Met andere woorden: hoe kleiner het bestand, des te meer is de muziek vervormd en des te minder data zijn er nodig om het te streamen. Ter vergelijking: bij een bitrate van 128 kbps - die bij het gratis Spotify-abonnement - wordt er 960 KB aan audio-informatie per minuut overgezet, bij 256 kbps 1,92 MB per minuut. Deze laatste is de standaardinstelling bij het Spotify Premium-abonnement, maar je kunt als betalende abonnee die instelling in zowel je dekstop- als mobiele app bijvoorbeeld ook op 320 kbps zetten (2,4 MB per minuut). Dit kost dus allemaal meer mobiele data en, als je het muziekbestand downloadt, meer opslagruimte, zie ook verderop. Apple Music - dat uiteraard zijn eigen compressiemethode heeft - streamt standaard op 256 kbps. Bij bijvoorbeeld Deezer lopen de instellingen van 96 kbps tot en met 320 kbps.
Kortom: een minder gecomprimeerd bestand levert betere geluidskwaliteit, maar kost meer data en opslagcapaciteit.

Lossless streaming
Boven de hoogste lossy geluidskwaliteit van 320 kbps zit de categorie lossless. Het verschil tussen 320 kbps en lossless audio is dat de eerste een kleinere bestandsgrootte heeft, omdat het hele bestand is gecomprimeerd, terwijl lossless audio alleen die delen van het bestand comprimeert die geen invloed hebben op de geluidskwaliteit. Lossless programma’s comprimeren alleen de stiltes in de muziek en laten de relevante geluidssignalen ongemoeid. Je zou je kunnen afvragen waarom stiltes gecomprimeerd moeten worden, aangezien je die niet hoort en die dus ook geen data in beslag zouden moeten nemen. Dat is echter schijn, want die stiltes bestaan wel degelijk, namelijk als ruis, wat in de muziek white noise wordt genoemd.
Bekende lossless compressiemethodes zijn FLAC (Free Lossless Audio Codec), Dolby TrueHD en ALAC (Apple Lossless Audio Codec). Een lossless audiobestand heeft een bitrate van 1411 kbps en streamt doorgaans 5 MB per minuut. We hebben het dan over méér dan cd-kwaliteit.

Het lossless muziekbestand is zoals gezegd dan ook vele malen groter. Een voorbeeld volgens deze handige omreken-website: een muziekbestand van 5 minuten lang is met een bitrate van 128 kbps 4,8 MB groot en bij 320 kbps al 12 MB. Hetzelfde nummer is als lossless bestand echter bijna 53 MB groot! Ga er maar aanstaan.

Spotify HiFi, Amazon Music HD en Apple Lossless Music
Afgelopen februari maakte Spotify bekend dat er op veler verzoek een nieuwe service aankomt, genaamd Spotify HiFi voor lossless muziek. Deze upgrade voor Premium-abonnees zou nog dit jaar het licht moeten zien, maar met de aantekening dat de service wordt uitgerold voor “selected markets”. Het zou voor ons land dus best eens iets later kunnen worden. Details zoals het aanbod en de prijs zijn nog niet bekend, maar techforum Reddit spotte al wel onderstaand plaatje van Spotify.




Ook Amazon biedt sinds een tijdje een lossless-abonnement aan onder de noemer Amazon Music HD, maar dit is in Nederland en België (helaas) nog niet verkrijgbaar, wel in de VS, Canada en een aantal andere Europese landen. Aanvankelijk was het HD-abonnement duurder dan het reguliere, maar een halfjaar geleden trok Amazon die bedragen gelijk. Wellicht onder invloed van Apple dat wél in Nederland en tegen dezelfde kosten lossless muziek aanbiedt bij het reguliere Apple Music-abonnement. Er zijn wel bepaalde systeemeisen voor, die vind je hier.

Alleen voor audiofielen? Doe de test!
Door het toegenomen gebruik van wifi, de hoge datatransfersnelheden en de grote opslagcapaciteit op onze apparaten kan zoiets als lossless muziek populair worden. Voorheen moest je er niet aan denken om muzieknummers van tientallen MB’s per stuk te gaan streamen of downloaden.

Toch zijn er ook wel nadelen: lossless muziek beluisteren kan op je smartphone, tablet of computer en op een goede hoofdtelefoon met kabel, maar níet op draadloze oortjes en draadloze speakers. Bluetooth en de meest gebruikte compressieprogramma’s ondersteunen dit niet. Nou hebben smartphones tegenwoordig aardig goede speakers, maar die van desktops en laptops zijn meestal niet om over naar huis te schrijven. Je moet daarnaast dus wel goede audioapparatuur en/of bekabelde speakers hebben om die sublieme geluidskwaliteit ook weer te kunnen geven.

En wellicht nog een belangrijkere vraag: zijn je oren goed genoeg om het verschil te kunnen horen tussen de al zeer hoge lossy kwaliteit van 320 kbps en de nóg hogere lossless geluidskwaliteit? Daar kom je achter door deze luistertest te doen!
Neem even de tijd voor de test. Beluister het originele muziekfragment (X) en daarna de lossy en de lossless uitvoeringen die verstopt zitten achter de knoppen A en B. Je kunt meerdere pogingen doen. Doe dit trouwens wel als je met wifi verbonden bent, want er worden aardig wat MB's gedownload.
Nadat je vijf verschillende nummers beluisterd hebt, weet je of lossless muziek voor jou de moeite waard zou kunnen zijn, of dat je jezelf een enorme hoop data kunt besparen.