Wat is een hoax?

Je hebt het wellicht begin deze week wel voorbij zien komen: Sylvester Stallone is dood! Klein probleem, hij is nog springlevend. Een typisch voorbeeld van een hoax. Maar wat is een hoax en wat doet het voor kwaad?

Het Engelse woord hoax betekent zoveel als grap, bedrog of iemand beetnemen. In de huidige online wereld is een hoax een nepbericht dat veelal wordt verspreid via social media of e-mail. Dat lijkt vrij onschuldig, maar hoewel het minder erg is dan echte oplichterij, kan een hoax wel degelijk schadelijke gevolgen hebben.

E-mail
Soms is de opzet al schadelijk, zoals bij hoax-berichten die volgens de e-mail in kwestie zoveel mogelijk doorgestuurd moeten worden. De (meestal) spammers die erachter zitten, verzamelen zo heel veel e-mailadressen waarvan ze dan gelijk weten dat die bestaan en werken.

Een ander schadelijk gevolg hebben e-mails die melden dat er een gevaarlijk virus (of ander probleem) gedetecteerd is op je computer of op alle computers waarop een bepaald programma draait. In zo’n verhaal wordt bijvoorbeeld opgeroepen een bepaald bestandje te wissen – omdat ‘virusscanners het nog niet herkennen!’ - waarmee je dan een onschuldig, maar mogelijk belangrijk programma(-onderdeel) verwijdert…
En als bijvangst is het feit dat het massaal doorsturen van dergelijke berichten het internetverkeer onnodig belasten ook schadelijk.

Het is dus belangrijk dat je zulke e-mails juist níet doorstuurt. Je herkent ze in het algemeen redelijk makkelijk juist doordat ze teksten bevatten waarin:
* wordt opgeroepen om het bericht door te sturen aan iedereen die je kent
* slecht Nederlands (of soms Engels) met veel spelfouten
* schreeuwerig taalgebruik
* geen datum, wel kreten als pas, vorige week of donderdag
* vaak wordt gerefereerd aan bekende bedrijven zoals McAfee, CNN of Microsoft die ‘ook nog geen oplossing hebben’ voor het niet-bestaande probleem

Social media
In feite verschilt een hoax die via social media wordt verspreid niet zo heel veel van de e-mailversies, maar er zijn wel verschillen. Naast het dubieuze gevolg dat mensen bang gemaakt worden en zo iets doen – zie het verwijderen van het ‘gevaarlijke virus’ – wat ze beter niet hadden kunnen doen, is een ander mogelijk schadelijk gevolg gelegen in hoaxes die betrekking hebben op ziekte en gezondheid. Zo zijn er hoaxes die vertellen wat je moet doen bij een beroerte of hartaanval of over dat supergeheime kankerdieet, maar waarvan de adviezen niet kloppen. Je begrijpt dat dit zeer ernstige gevolgen kan hebben.

Doe ook hier dus niet aan mee. Je herkent deze berichten net als de e-mails onder meer aan schreeuwerig en vaak slecht taalgebruik, gebrek aan een datumaanduiding, gescherm met autoriteiten / bedrijven, maar ook aan kreten als:
• Deel dit met je vrienden
• Niet delen, maar kopieer en plak de tekst
• Waarschuwing (Pas op, Opgelet, Alarm)
• Artsen willen niet dat jij dit weet…
• De politie is hiervan op de hoogte

En verder…
En niet te vergeten al het nepnieuws – oeps, wie wordt er nu weer verkozen, maar ook clickbait (zoals het Sylvester Stallone-verhaal) en naamspelletjes – weer een click op de pagina. Nep-winacties die je nog steeds veel ziet op Facebook, lijken weer op de e-mails die je moet doorsturen: zo worden gegevens van jou en je vrienden en kennissen verzameld. En zulke gegevens, al zijn het vaak alleen maar contactgegevens als naam en e-mailadres, zijn geld waard. Voor winacties geldt zoals bij veel zaken: als het te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het ook te mooi om waar te zijn.

Ben je niet zeker of een bericht een hoax is? Doe een snelle check via Google of een site als www.hoaxmelding.nl.