UPDATE - TikTok moet Nederlandse kinderen een schadevergoeding gaan betalen vanwege het illegaal verzamelen en doorverkopen van hun gegevens. De Consumentenbond en de stichting Take Back Your Privacy hebben een miljarden-eis eis bij de rechter neergelegd.
UPDATE: Vandaag 31 augustus hebben de Consumentenbond en de stichting Take Back Your Privacy (TBYP) bekendgemaakt dat zij TikTok voor de rechter dagen. Zij stellen dat de gesprekken naar aanleiding van de hieronder beschreven massaclaim niets hebben opgeleverd. Zij eisen nu dat TikTok stopt met het vermeende omrechtmatige handelen en dat de gedupeerden (gebruikers) een financiële compensatie ontvangen. De schadeclaim bedraagt nu 2 miljard euro: 1500 euro voor elk kind dat jonger was dan 13 toen het de app begon te gebruiken, 1250 euro voor elk kind dat toen 13, 14 of 15 jaar was en 1000 euro voor elk kind dat op dat moment 16 of 17 was.
-----
De app TikTok voor het maken en delen van foto’s en korte filmpjes is vooral bij kinderen heel populair. De schadevergoeding die de twee partijen nu van de app eisen, kan oplopen anderhalf miljard euro. Bovendien eisen de Consumentenbond en Take Back Your Privacy dat het Chinese moederbedrijf Bytedance alle gegevens verwijdert. Volgens de eisers zijn die gegevens illegaal verkregen, omdat de gebruikers daar geen expliciete toestemming voor hebben gegeven. Bij kinderen onder de zestien jaar moeten ouders ermee instemmen dat zij een profiel kunnen aanmaken. Die toestemming heeft TikTok echter nooit gevraagd. Bovendien zijn de privacyregels voor de gebruikers – helemaal voor kinderen – onbegrijpelijk. En dat de profielgegevens op buitenlandse servers worden opgeslagen en doorverkocht aan adverteerders, maakte de app volgens de eisers al helemaal niet duidelijk.
“Pure uitbuiting”
Volgens de Consumentenbond verzamelde TikTok de afgelopen jaren persoonsgegevens van tussen de 1,2 en 1,6 miljoen kinderen. Deze data gebruikte TikTok om miljarden winst te maken via gerichte advertentieverkoop. Tot de data die de app verzamelde, behoren de profielinformatie, video’s, foto’s, locatiegegevens en alles wat het kind doet op de app (zoals waar het kind naar kijkt, hoelang en wat het leuk vindt).
Sandra Molenaar, directeur van de Consumentenbond: “De handelwijze van TikTok is pure uitbuiting. Het bedrijf verdient honderden miljoenen per jaar over de rug van kinderen. En dat terwijl de privacywet juist voorschrijft dat kinderen extra beschermd zouden moeten worden. Maar daar heeft TikTok lak aan. Het verzamelt stiekem toch allerlei privé-gegevens van kinderen en gebruikt die voor advertenties, waar het bakken met geld mee verdient. TikTok heeft kinderen tot een product gemaakt.”
Massaclaim mogelijk
De bond en de Stichting Take Back Your Privacy roepen kinderen en ouders op om zich bij hun massaclaim aan te sluiten. En dan vooral van gebruikers sinds 2018, wat dat was het jaar dat de AVG inging, de wet die verbiedt dat gegevens worden gebruikt voor andere doelen dan waarvoor ze zijn verkregen. Bovendien: “We kunnen die claim nu indienen omdat sinds afgelopen jaar in Nederland de WAMCA (Wet Afwikkeling massaschade in collectieve actie) van kracht is”, aldus de Consumentenbond. Met die nieuwe wet kunnen mensen schadeloos gesteld worden zonder dat ze persoonlijk een schadeclaim hebben ingediend.
Als TikTok niet ingaat op de eis tot schadevergoeding, dan stappen de twee partijen naar de rechter. Daarin staan ze overigens niet alleen. Ook de Stichting Onderzoek Markinformatie (SOMI) heeft sinds vorige maand een claim lopen tegen de socialmedia-app.
TikTok heeft nog niet gereageerd op de commotie. Op de website van het bedrijf is veel te lezen over het ‘sociale’ gezicht van de app. Zo is onlangs de campagne CreateKindness gestart, om kinderen te leren hoe ze zichzelf kunnen verweren tegen online pesten.
