De privécommunicatie van duizenden Nederlanders is in handen gekomen van het Australische technologiebedrijf Appen. Het betreft telefoon- en chatgesprekken uit 2010 en 2011.

Volgens telecomdeskundigen kan het niet anders dan dat de communicatie is afgetapt door de Britse inlichtingendienst GCHQ en aan Appen is gegeven voor het verbeteren van software die spraak naar tekst omzet.

Het gebruik van de privécommunicatie is bij toeval ontdekt door een voormalig medewerker van het Australische bedrijf, die haar bevindingen heeft gedeeld met de Volkskrant. Zij is Nederlandse en werkte in 2011 vanuit Groot-Brittannië voor Appen en moest duizenden audiofragmenten beschrijven.

In de korte fragmenten hoorde ze Nederlanders met elkaar bellen en chatten. Opvallend vaak ging het om taxichauffeurs in de regio Den Haag. In een van die fragmenten herkende ze de stem van haar ex-vriend die bij zijn nieuwe vriendin een voicemail insprak. Het was een bericht van een paar weken daarvoor. De ex-vriend belde via Vodafone en heeft nooit toestemming gegeven voor het delen van zijn communicatie. Hij bevestigt de gang van zaken.

Duizenden fragmenten
Het verhaal van de oud-medewerker, die anoniem wil blijven, wordt ondersteund door e-mails van Appen waaruit blijkt dat zij voor het bedrijf werkte, door uitbetalingen van de door haar beschreven projecten, documenten van Appen, de huidige vertaal- en audioprojecten van het bedrijf en de bevestiging van haar ex-vriend. De medewerker heeft voor vele duizenden verwerkte fragmenten betaald gekregen. Aan de projecten werkten simultaan ook nog enkele tientallen andere personen.

Appen is een technologiebedrijf dat werkt aan software voor het omzetten van spraak naar tekst. Ralph Biesbrouck werkt in Nederland met soortgelijke software. Hij zegt nooit aan dit soort 'ruwe databestanden' met privécommunicatie te kunnen komen. 'Waarom dit bedrijf dat wel kan, is speculeren.' Twee hooggeplaatste medewerkers van grote telecombedrijven, die bekend zijn met aftapverplichtingen maar alleen anoniem hun verhaal willen doen, zeggen dat gesprekken en data van hun klanten onder geen beding aan derde partijen worden gegeven, behalve als het politie- of veiligheidsdiensten zijn.

Geheime diensten
Telecomexpert René Pluijmers van het Nationaal Forensisch Onderzoeksbureau denkt aan een veiligheidsdienst. 'De Britse dienst GCHQ tapt tientallen glasvezelkabels die ook uit Nederland komen en heeft sinds 1981 ervaring met spraakherkenning. Zij hebben een belang om gesprekken en data geautomatiseerd te identificeren. Aan Appen kunnen ze getapte gesprekken geven om de software te verbeteren die dit kan.'

Volgens Constant Hijzen, inlichtingendeskundige, past het verhaal in een bredere trend. 'Grotere geheime diensten hebben moeite met het verwerken van data. Het is logisch dat zij software willen ontwikkelen om die data sneller te gebruiken. Britse en Amerikaanse diensten werken regelmatig samen met het bedrijfsleven.'

Reacties
In een reactie zegt Vodafone, de provider van de ex-vriend die de voicemail insprak: 'Vodafone Nederland werkt niet samen met het bedrijf Appen en ook in het verleden hebben we er niet mee samengewerkt.'

Een woordvoerder van Appen zegt dat als het bedrijf data verzamelt, dat gebeurt met instemming van 'deelnemers'. 'Alles wordt gedaan met hun toestemming.' Appen zegt niet samen te werken met 'telecombedrijven' maar wil niet reageren op de vraag of dat ook geldt voor opsporingsdiensten. 'We kunnen geen details geven van het werk dat we voor onze klanten doen.'

Op de website van het bedrijf staat dat Appen inmiddels in staat is om geautomatiseerd 'sentimenten' te herkennen in datastromen.