Passie voor retrocomputers

De Interessegroep HCC!retro telt zo’n 130 leden die zich op alle mogelijke niveaus met retrocomputers bezighouden. Hun plezier wordt zichtbaar tijdens gezellige bijeenkomsten waar onderlinge kennis en vaardigheden worden getoond én gedeeld.

HCC!retro ontstond in 2015 uit een samenwerkingsverband tussen de interessegroepen NewBrain en Amstrad. Gezamenlijk doel: het behouden van kennis van oude computers, apparatuur en elektronica. “Daarnaast houden we ons bezig met robotica en alles wat met besturing via de computer te maken heeft”, vertelt voorzitter Albert Stuurman. “Kenmerkend is dat de meeste mensen die met retro bezig zijn, bij voorkeur iets ouds met iets nieuws verbinden. Zoals een oude computer uitbreiden en verbinden met een modern processorbord. Of een oude processor gebruiken voor het programmeerwerk, maar dan bijvoorbeeld 1 RAM chip gebruiken van 512kb in plaats van 16 chips van 64k.”

Vrijwilligers welkom

Oproep

“We groeien rustig door en gaan verder op de ingeslagen weg”, vertelt Albert tot slot. “Ook dit jaar gaan we door met presentaties en we luisteren goed naar onze leden. Als zij met goede ideeën komen, dan kijken we of we daar iets leuks mee kunnen doen. Nieuwe vrijwilligers met goede ideeën zijn natuurlijk altijd welkom. Verder zou het mooi zijn als er vrijwilligers zijn die het net ‘afstruinen’ naar leuke, interessante artikelen over retro elektronica die we op de website kunnen plaatsen.” Tips? Stuur Albert een mailtje of, om ‘helemaal retro’ te blijven, een brief.

Heb je, of weet je, nog ergens oude apparatuur en elektronica om aan HCC!retro te doneren? Wij zijn op zoek naar: • Hardware (t/m 1990 tenzij heel bijzonder, dan ook nieuwer) • Software-uitgaves van clubs • Informatie van oude HCC-usergroups • Foto’s van bijeenkomsten van allerlei groeperingen • Clubbladen • Et cetera Help ons om de historie van HCC aan te vullen! Neem contact op met Albert Stuurman:

Het begin
Bijeenkomsten en links

Presentaties en projecten
Zelfwerkzaamheid
Maïskastjes en Sinclair
Het begin
Albert is al HCC-lid sinds 1983. Hij herinnert zich: “Ik mag het misschien niet zeggen, maar in de beginjaren was de belangrijkste reden om naar de bijeenkomsten te gaan het uitwisselen van software met leeftijdgenootjes. In die tijd stonden de letters HCC voor ons als armlastige scholieren vooral voor ‘Happy Copy Club’...” Ondanks zijn jonge leeftijd ontstond hier Alberts interesse in oude computersystemen. “Mensen in mijn omgeving stapten over op de MS-DOS compatibles. Omdat zij mijn interesse in oudere computers kenden, vroegen ze of ik hun oude 8 bit-computers wilde hebben of dat ze die beter bij het grofvuil konden zetten. Weggooien vond ik zonde dus ik nam ze graag aan. Tijdens de HCC-dagen was ik altijd op zoek naar onderdelen en software voor die oude computers. Zo kwam ik in contact met gebruikersgroepen zoals NewBrain. Een mooie manier om heel voordelig aan andere computers en onderdelen te komen.”

Samen sterker
Albert ging in Engeland werken, maar stak tijdens de HCC-dagen Het Kanaal over om te helpen de NewBrain-stand te bemannen. Al gauw werd hij gevraagd om in het bestuur van de NewBrain gg te komen. “Een aantal jaar geleden kwamen we onder de 100 leden en dat zou volgens de HCC-statuten opheffing betekenen. De Amstrad Interessegroep had al aangegeven te willen stoppen. Wij waren klein maar wel actief en na overleg werden NewBrain en Amstrad samengevoegd en waren er weer voldoende leden. HCC noemde de nieuwe Interessegroep ‘Retro’ en dat was even slikken, we waren bang onze identiteit te verliezen. Achteraf bleek de naamswijziging een goede zaak, er komen sindsdien meer bezoekers op onze bijeenkomsten. Eigenlijk werd Retro iets te laat opgericht, de P2000-groepering was al opgeheven. Nu proberen we postuum informatie van oude gebruikersgroepen te pakken te krijgen en op onze site te plaatsen.”

Bijeenkomsten
De Interessegroep komt vier keer per jaar samen in Bilthoven. Elke bijeenkomst kent doorgaans een specifiek thema zoals games & consoles, pc’s & randapparatuur of zelfbouwprojecten. HCC!retro presenteert zich ook elk jaar op de MegaCompUfair van HCC!compusers. Albert: “De eerste twee jaar nam iedereen gewoon een oude computer of elektronicaproject mee naar onze bijeenkomsten en ging ermee aan de slag. Normaal vindt iedereen wel een geestverwant om gezellig mee te praten en ideeën uit te wisselen. Bij navraag bleken de meeste leden presentaties op prijs te stellen. Daarom besloten we om een plenair gedeelte op te nemen met een presentatie van maximaal een uur. De eerste reacties zijn positief en we zetten het dit jaar voort.”

Locatie: Boslaan 3, 3722 BA Bilthoven. (Wijkgebouw bij de Zuiderkapel), van 10:00 tot 15:00 uur. Iedereen en elk computermerk is van harte welkom. Wat elektronica betreft is de groepering onder meer dol op projecten met Arduino en Raspberry Pi. Neem een oude computer, een soldeerbout, of anders een paar goede herinneringen uit de oude doos mee. De koffie staat klaar, samen maken we er een gezellige en leerzame dag van!

Leuke en handige links
HCC!retro website
Obsolete Technology website
Loop, Patch, Bug: de computertaal van weleer

Presentaties en projecten
“De eerste presentatie die we vorig jaar hielden, was naar mijn idee meteen een hoogtepunt. Het betrof een relaiscomputer, gebouwd en volledig zelf ontworpen door Joep Suijs en Karel Dupain. Compleet met alle standaardonderdelen zoals de verschillende soorten registers, een program counter, een Arithmetic logic unit en een eigen instructieset. Om het aantal relais te beperken werd het geheugen geëmuleerd door een Arduino-bordje met een led-matrix, waarop je de data door het geheugen zag bewegen. De demonstratie was een feest voor oren en ogen. Het klonk als een ritmebox, uitgerust met knipperende ledjes. Op onze website kun je het bijbehorende filmpje bekijken. Een andere interessante presentatie gaf Ronald Lokker over breadboard emulatie. Een programma waarbij je IC’s, ledjes en schakelaars op een virtueel bordje ‘prikt’ en je een schema kunt simuleren, zonder de kans dat er rook uitkomt... Verder is Robert Henneke bezig met de Junior computer (een KIM 1-kloon).”

Fantastische projecten
Het gonst van de mooie projecten bij HCC!retro. Abraham Vreugdenhil maakte een robotautootje, met als basis een NewBrain computer, die obstakels kan ontwijken. Ook maakte hij een vervanging voor de cassettespeler van de NewBrain. Met een Propeller Chip heeft hij het mogelijk gemaakt om programma’s rechtstreeks van en naar een SD-kaart te schrijven. Een leuk project was een ander robotautootje, met een Intel 4004 processor. Deze processor wordt veelal gezien als de eerste commerciële microprocessor en kwam in 1971 op de markt. Cees Nobel is dol op de combinatie van Fishertechniek en elektronica en het educatieve element. Gerard Vriens is bezig met een Amstrad CPC homecomputer om spraakgeluiden te reproduceren met de 3-kanaals-geluidschip. Wim Jansen werkt op een Raspberry Pi met Risc-OS, het operating system voor de oude Acorn Archimedes computers. Deze computers bevatten een ARM-processor, voorloper van de moderne ARM-processors die je in bijna alle smartphones tegenkomt. Verder loopt er een project om een oude IBM daisy wheel typemachine aan een Raspberry Pi te ‘knopen’. Een mooi voorbeeld van de verbinding tussen oud en nieuw.

Zelfwerkzaamheid
Zelfwerkzaamheid is belangrijk in ‘retrocomputerland’. “Hoewel we vrijwel allemaal een link met oude computers en/of elektronica hebben, werkt iedereen ook wel aan een eigen project”, vertelt Albert. “Een werkgroepje onder leiding van Jan Blok is bezig om een robot te maken met een oud Transputersysteem. Transputers waren CPU’s, geschikt om processen parallel te laten lopen. Een verdubbeling van processoren kan ook tot een verdubbeling van rekenkracht leiden. Deze processoren kunnen oneindig worden uitgebreid. Elke processor voert dan zijn eigen taak uit en kan met vier andere processoren communiceren.” Geprogrammeerd wordt er ook bij HCC!retro. Albert: “Jan, Gerard en ik houden ons bezig met programmeren in Occam, een speciale taal voor parallel processing, en Abraham is bezig om deze processoren via een usb-aansluiting te kunnen programmeren.”

Elektronica
“Vroeger toen de machines nog beperkt waren in hun kunnen, was er maar één mogelijkheid om de functionaliteit uit te breiden: zelf naar de soldeerbout grijpen”, weet Albert. “Het was ook de tijd dat onderdelen nog handzaam waren en je zonder vergrootglas de waarde op een weerstand kon lezen. Tegenwoordig is kennis van elektronica ook in de retrowereld handig, al was het maar om computers te kunnen repareren.” Dré Jansen schreef een cursus elektronica die op de website te vinden is. Na deze cursus hebben weerstanden, condensatoren, OpAmps, diodes en aansturingen van bijvoorbeeld (stappen)motoren geen geheimen meer.

Maïskastjes en Sinclair
Robert Henneke werkt met oude computers van Schiphol (beter bekend als ‘Maïskastjes’), die werden gebruikt voor het uitlezen van weermeetpalen. De oudere versies bevatten een 6809-processor. De kastjes bevatten de BEM-kaart, voeding, moederboard en display. Het moederboard was custom made en met de specifieke software niet echt bruikbaar. Maar van de overige onderdelen is uitstekend een goed werkende computer te maken. Daartoe heeft Robert het EPROM (erasable programmable read-only memory) verwijderd en vervangen door een EPROM met eigen programmatuur. Een mooi voorbeeld van het weer werkend krijgen van oude computers met de kennis en de componenten van nu!

Sinclair
Welk apparaat is Alberts persoonlijke favoriet? “De Sinclair ZX-Spectrum staat bij mij op nummer één. Dat was mijn eerste computer waar ik groot mee geworden ben, ik was toen een jaar of 14. Deze machine roept nog altijd de mooiste gevoelens op. Binnen HCC!retro hebben we uiteraard nog vele andere machines. Er is altijd wel een NewBrain en één van de Amstrad CPC-computers. Verder hebben we onder andere een Tandy TRS-80 model 1, Apple 2/2c, Kaypro 2 en 4, Bondwell, Osborne, Acorn BBC, Electron en Atom en borden met Z80 6502, 8080 en 8085 processor.”

Bestuur
Het bestuur van HCC!retro bestaat uit Albert Stuurman (voorzitter, geheel links), Dré Jansen (secretaris, geheel rechts) en Maarten Floor (penningmeester, tweede van links), op de foto te zien in gezelschap van Abraham Vreugdenhil.

Maarten is een NewBrain-gebruiker van het eerste uur; de school waar hij als docent werkte gebruikte de NewBrain computer ook in het onderwijs voor educatieve software. Hij hielp mee om het eerste automatische netwerk voor de NewBrain te testen. Dit netwerk is ontwikkeld in Denemarken en Streekschool Leiden was de eerste gebruiker. Met Bas Boetekees ontwikkelde hij de programma’s om toetsen via de computer af te nemen. Het eerste automatische netwerk is nog steeds in zijn bezit.

Dré Jansen komt van de voormalige gebruikersgroepen 6500 en Bondwell (een oude CP/M computer van begin jaren ’80). In die tijd was het heel normaal om met de soldeerbout in de hand zelf hardware-uitbreidingen en modificaties ‘from scratch’ aan te bouwen. Zijn passie voor elektronica is gebleven, alleen geeft hij er tegenwoordig de voorkeur aan om die aan een Arduino, esp8266 of esp32 te koppelen.

Albert tenslotte hanteert niet alleen de voorzittershamer, maar houdt ook de website bij.

Deze reportage is eerder verschenen in PC-Active 299 april/mei 2018