Terwijl veel discussies over Big Tech in Europa vooral draaien om de Europese Unie en onderwerpen als cloudregulering of databeveiliging, laat Zwitserland zich niet onbetuigd. Het Alpenland, dat geen EU-lidstaat is, zet met een nieuw wetsvoorstel een stevige stap in de richting van het reguleren van internetgiganten zoals Google.
De Zwitserse regering, de Bundesrat, wil dat techbedrijven voortaan moeten betalen voor het gebruik van journalistieke content op hun platforms. De maatregel komt met enige vertraging, maar is stevig van opzet en doet denken aan soortgelijke wetten in Canada, Australië en in mindere mate Frankrijk.
Een Zwitserse variant van wereldwijde regelgeving
Wat Zwitserland nu voorstelt, is niet geheel nieuw in de internationale context. In Canada en Australië zijn al wetten van kracht die technologiereuzen verplichten te betalen voor het overnemen of tonen van journalistieke producties. Deze landen vinden dat bedrijven als Google en Meta tot nu toe onder het auteursrecht uitglippen, terwijl ze wel degelijk inkomsten genereren uit de verspreiding van andermans werk.
De Zwitserse variant wijkt in nuance af van het Franse model, dat in de EU als voorloper geldt. Waar Frankrijk vooral de nadruk legt op een verbod op het plaatsen van snippets – korte fragmenten of samenvattingen van artikelen – zonder vergoeding, laat Zwitserland dat expliciet toe, mits er betaald wordt. Er komt dus geen verbod, maar een betalingsverplichting voor contentgebruik.
Ondergrens van bereik: 10 procent als maatstaf
Een belangrijk detail in de Zwitserse wet is de toepassing van een drempelwaarde. Alleen bedrijven die met hun platforms, apps of websites meer dan 10 procent van de Zwitserse bevolking bereiken, vallen onder de wet. Daarmee voorkomt de regering dat kleine spelers onbedoeld in het vizier komen van de regelgeving. Dit ondergrensprincipe kennen we ook van de EU, waar het binnen de Digital Services Act (DSA) wordt gebruikt om zogenaamde "zeer grote online platforms" (VLOPs) te identificeren.
145 miljoen per jaar van Google verwacht
Hoewel Zwitserland met zijn ruim 8,5 miljoen inwoners een relatief klein land is, blijkt uit berekeningen dat de potentiële financiële impact voor techbedrijven enorm is. Alleen al Google zou volgens een Zwitsers onderzoek jaarlijks 145 miljoen Zwitserse Franken moeten bijdragen aan een nieuw op te richten fonds. Dat fonds is bedoeld om lokale media en journalistieke organisaties te ondersteunen – een broodnodige injectie in een sector die al jaren onder druk staat.
Internationale impact: zorgen in Silicon Valley
De ontwikkelingen in Zwitserland blijven internationaal niet onopgemerkt. Zeker niet nu ook de EU bezig is met soortgelijke wetgeving in meerdere lidstaten. Voor de grote techbedrijven stapelt de regelgeving zich op: van AVG tot DSA, van belastingafspraken tot nieuwe verplichtingen rondom contentvergoeding. In Washington is inmiddels toenemende lobbyactiviteit zichtbaar, waarbij techbedrijven hun zorgen uitspreken over de financiële en operationele gevolgen van dit soort wetgeving.
Het vooruitzicht dat Google en vergelijkbare bedrijven straks in elk Europees land apart moeten betalen voor het tonen van nieuwsfragmenten – net zoals iedere andere commerciële partij dat zou moeten – maakt het beeld compleet. De tijd dat Big Tech overal gratis kon meeliften op het werk van journalisten lijkt definitief voorbij.
Een precedent voor de rest van Europa?
Hoewel Zwitserland formeel buiten de EU valt, zou het Zwitserse wetsvoorstel zomaar een precedent kunnen scheppen. Het toont aan dat ook kleinere landen druk kunnen zetten op wereldspelers als Google, en het kan de EU-lidstaten inspireren om eigen initiatieven door te zetten of aan te scherpen. De vraag is niet óf, maar wanneer andere Europese landen volgen met hun eigen versies van deze wet.
De strijd om een eerlijke vergoeding voor digitale content is daarmee een nieuw hoofdstuk ingegaan – en Zwitserland speelt nu een onverwacht grote rol in dat verhaal.
Dit artikel is gebaseerd op een eerder verschenen Duitstalig artikel op de site van fairplay.ch
