In het Verenigd Koninkrijk is het gebruik van VPN-diensten de afgelopen week explosief toegenomen. Normaal gesproken wordt een VPN, een zogeheten Virtual Private Network, gebruikt om veiliger te internetten, anoniem te blijven of geografische blokkades te omzeilen. Maar deze keer ligt de aanleiding ergens anders: nieuwe wetgeving rondom online veiligheid zorgt voor onrust onder Britse internetgebruikers.
Nieuwe wetgeving zet druk op online anonimiteit
Sinds kort is de zogeheten Online Safety Act van kracht. Deze wet verplicht websites die “gevoelige” of leeftijdsgebonden content aanbieden om een vergaande leeftijdscontrole uit te voeren. Dat gaat niet langer via een simpele knop met ‘18+’, maar via serieuze verificatie met persoonlijke documenten. Denk aan een paspoort, rijbewijs of een bankrekeningkoppeling. En dat geldt niet alleen voor expliciete websites: ook grote platforms als X (voorheen Twitter), waar soms expliciete beelden circuleren, vallen onder de wet.
Dat heeft voor veel Britten tot een gevoel van ongemak geleid. De verplichting om je te identificeren bij het bezoeken van websites met potentieel gevoelige inhoud wordt door velen ervaren als een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. Voor gebruikers die hechten aan privacy en anonimiteit is dit een brug te ver. En dus zoeken ze naar een alternatieve route: het gebruik van een VPN.
VPN als digitale sluiproute
Met een VPN kunnen gebruikers hun internetverkeer via een andere locatie laten verlopen – bijvoorbeeld via een server in Nederland, België of een ander land zonder dergelijke controles. Zo lijkt het alsof de gebruiker zich in een ander land bevindt, waar de regels soepeler zijn. Bovendien maakt een VPN het lastiger voor websites, adverteerders en zelfs overheden om je online activiteiten te volgen.
Uit gegevens van Google Trends blijkt dat het zoekvolume naar VPN’s in het VK flink is toegenomen. VPN-aanbieder NordVPN meldt zelfs dat het aantal nieuwe Britse gebruikers met ruim 1000 procent is gestegen. Zulke pieken worden normaal gesproken alleen gezien bij grote politieke of maatschappelijke onrust, zoals censuur in autoritaire regimes.
Meer dan alleen porno
Hoewel de aanleiding van de VPN-golf vooral lijkt te liggen bij toegang tot websites met volwasseninhoud, raakt het bredere thema’s. Veel gebruikers maken zich zorgen over de opslag van hun gegevens, de transparantie van de controles en wat er gebeurt als die data uitlekt of in verkeerde handen valt. De discussie over digitale privacy wordt hierdoor opnieuw op scherp gezet.
En het blijft niet bij het Verenigd Koninkrijk.
Wat betekent dit voor Nederland?
De ontwikkelingen in het VK blijven niet onopgemerkt in Europa. Ook de Europese Unie werkt aan een digitale identificatieoplossing: de zogenaamde EU Digital Identity Wallet. Deze app moet gebruikers in staat stellen hun leeftijd te verifiëren zonder direct persoonlijke gegevens te delen met elke website die daarom vraagt.
Het idee is nobel: gebruikers krijgen meer controle over hun digitale identiteit en kunnen selectief delen wat nodig is. Toch zijn er ook hier zorgen over het effect op de toegankelijkheid van het internet. Want wat gebeurt er als bepaalde websites alleen nog werken met zo'n digitale ID, en je ervoor kiest om die niet te gebruiken?
Als dat scenario werkelijkheid wordt, is het niet ondenkbaar dat ook in Nederland en andere EU-landen meer mensen een VPN gaan gebruiken om digitale beperkingen te omzeilen.
Veiligheid versus vrijheid
De balans tussen digitale veiligheid, leeftijdsverificatie en het recht op privacy is complex. Overheden willen begrijpelijkerwijs jongeren beschermen tegen ongepaste content, maar voor volwassen gebruikers roept de steeds grotere mate van controle vragen op.
VPN-diensten bieden dan een uitweg – vooralsnog legaal en eenvoudig beschikbaar. Of dat op de lange termijn zo blijft, is onzeker. Maar de Britse situatie laat zien dat technische maatregelen vaak sneller zijn dan beleidswijzigingen. Voor nu blijft de VPN voor veel mensen een noodzakelijke tussenoplossing in een snel veranderend digitaal landschap.
