In Denemarken is brede politieke overeenstemming bereikt over een nieuwe wet die burgers moet beschermen tegen deepfakes en andere digitale imitaties van persoonlijke kenmerken.
De maatregel, ondersteund door een breed spectrum aan partijen in het Deense parlement, wordt gepresenteerd als een antwoord op de razendsnelle ontwikkeling van kunstmatige intelligentie en de gevaren ervan voor privacy, democratie en publieke informatievoorziening.
De nieuwe regelgeving, die in een persbericht bekend werd gemaakt, maakt het strafbaar om zonder toestemming gemanipuleerd beeld- of geluidsmateriaal te delen dat iemands uiterlijk, stem of identiteit nabootst. Daarmee krijgt elke Deen expliciet het recht op zijn of haar eigen gezicht, stem en lichaam, ook in de digitale wereld. Satire en parodieën blijven overigens toegestaan, zo stelt het akkoord.
De wet is een reactie op de opkomst van AI-tools waarmee met een paar klikken overtuigende video’s of audiofragmenten kunnen worden gemaakt van politici, journalisten, artiesten of gewone burgers. Zulke manipulaties kunnen reputaties schaden, desinformatie verspreiden en het vertrouwen in media en democratische instellingen ondermijnen.
Minister van Cultuur: ‘Signaal aan techreuzen’
De Deense minister van Cultuur, Jakob Engel-Schmidt, noemt het wetsvoorstel “een duidelijke grens” in een tijd waarin technologie de wetgeving heeft ingehaald. “We mogen niet accepteren dat mensen in een digitaal kopieerapparaat worden gestopt en voor allerlei doeleinden worden misbruikt”, zegt hij. “Dit is ook een boodschap aan techgiganten: er zijn grenzen aan wat acceptabel is.”
Van kunstenaars tot gewone burgers
De wet is niet alleen gericht op het beschermen van bekende personen. Ook uitvoerende artiesten krijgen extra bescherming: het wordt straks verboden om hun optredens digitaal na te maken en te verspreiden zonder toestemming. Daarnaast biedt de wet iedereen – ongeacht status – juridische middelen om deepfake-content te laten verwijderen.
Breed politiek draagvlak en een oproep aan Europa
De wet wordt gesteund door partijen van links tot rechts, waaronder de sociaaldemocraten, liberalen, conservatieven, groenen en de rood-groene oppositie. Zij benadrukken allemaal het belang van vertrouwen in digitale communicatie en de noodzaak van wetgeving die met technologische ontwikkelingen meegroeit.
Hoewel de wet specifiek Deens is, roept het akkoord vragen op voor andere landen, waaronder Nederland. Ook hier groeit de bezorgdheid over deepfake-technologie, zeker in aanloop naar verkiezingen of in het licht van toegenomen online desinformatie.
Waar Denemarken nu duidelijke kaders stelt, blijft het in Nederland vooralsnog bij discussies en losse maatregelen. Toch is de impact van deepfakes ook in Nederland zichtbaar: van gemanipuleerde video’s in de politiek tot AI-gebruik in oplichting. De Deense aanpak kan daarmee als voorbeeld dienen voor Nederlandse wetgevers om het debat over AI-regulering concreter te maken.
Deense politici zijn het over één ding roerend eens: het recht op je eigen gezicht, stem en identiteit mag niet in handen vallen van algoritmes of anonieme online gebruikers. In een tijd waarin nep en echt nauwelijks nog van elkaar te onderscheiden zijn, is wetgeving geen luxe meer, maar noodzaak.
