De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) slaat alarm over het gebruik van AI-chatbots als stemhulp. Uit onderzoek blijkt dat deze chatbots opvallend vaak hetzelfde politieke advies geven, ongeacht de voorkeuren van de gebruiker. Daarmee lopen kiezers het risico ongemerkt gestuurd te worden in hun stemkeuze.
Steeds meer Nederlanders raadplegen AI-chatbots om een stemadvies te krijgen in aanloop naar de verkiezingen van 29 oktober. De AP onderzocht vier populaire chatbots en vergeleek hun uitkomsten met die van traditionele stemhulpen zoals Kieskompas en StemWijzer.
Uit het onderzoek blijkt dat de chatbots in meer dan de helft van de gevallen uitkomen op dezelfde partijen: de PVV of GroenLinks-PvdA. Bij één van de onderzochte chatbots gebeurde dat zelfs in ruim 80 procent van de gevallen. Andere partijen, zoals D66, SP, VVD en Partij voor de Dieren, kwamen veel minder vaak naar voren. Partijen als BBB, CDA, SGP en DENK werden nauwelijks genoemd, zelfs niet als de antwoorden van de gebruiker duidelijk in lijn waren met hun standpunten.
Volgens vicevoorzitter Monique Verdier van de AP tonen de resultaten aan dat chatbots, hoewel ze zich presenteren als neutraal, in werkelijkheid vertekende adviezen geven. Dat raakt direct aan een hoeksteen van onze democratie: de integriteit van vrije en eerlijke verkiezingen, vindt Verdier.
De AP waarschuwt kiezers daarom om AI-chatbots niet te gebruiken voor stemadvies. De werking van deze systemen is niet transparant en hun antwoorden zijn gebaseerd op datasets en internetbronnen die niet te controleren of te verifiëren zijn. Daardoor kan een scheef beeld ontstaan van het politieke landschap.
De toezichthouder stelt dat chatbots die stemadvies geven moeten worden gezien als hoogrisicosystemen. Ze zouden daarom onder de strikte eisen van de Europese AI-verordening moeten vallen, om de betrouwbaarheid en eerlijkheid van hun uitkomsten te waarborgen.
Met de waarschuwing wil de AP bewustwording creëren over de risico’s van AI bij verkiezingen. Kiezers doen er volgens de organisatie beter aan gebruik te maken van bestaande, erkende stemhulpen die speciaal zijn ontwikkeld voor objectieve en transparante advisering.
